آیا حذف تحریم ها در قیمت دستگاه های دیجیتالی تاثیر خواهد گذاشت؟

حال که توافق هسته ای بطور رسمی بین دولت ایران و امریکا اعلام شده است از مهم ترین سوالاتی که در ذهن عاشقان تکنولوژی ایجاد شده این است که چه بر سر قیمت دیوایس ها خواهد آمد؟...

تاثیر حذف تحریم ها بر روی قیمت دیوایس مسئله ایی پیچده است که به خودی خود به چندین موضوع مختلف مربوط است که یکی از مهم ترین آنها قیمت ارز است؛ اما آیا زمانی که قیمت ارز یک سوم قیمت فعلی بود قیمت های دیواس های مختلف به همین مقدار کمتر از قیمت حال حاضر بود؟ در پاسخ باید به گذشته رجوع کرد.

زمانی حداکثر قیمت دیواس ها حدود یک و نیم میلیون تومان بود؛ چیزی که در حال حاضر شاهد آن هستیم به نظر رابطه مستقیمی بین رشد قیمت و نرخ ارز نمی رسد. حالا سوالی که ایجاد می شود این است که چه چیزی معادله را بر هم زده؟ قانون های بازار و تعیین میزان سود توسط هر عضو از بازار، از وارد کننده تا عمده فروش و خرده فروش نیز عامل مهمی است که می تواند تاثیر گذار باشد. قانونی در اقتصاد وجود دارد که هر چه میزان تقاضا بالا باشد و میزان عرضه پایین، قیمت ها رشد می کند و بر عکس هر چه میزان عرضه بالا باشد میزان تقاضا پایین، قیمت ها کاهش می یابند. حال این رشد یا کاهش نرخ می تواند به ترتیب از تولید کننده عمده فروش خارجی، وارد کننده، عمده فروش و خرده فروش را شامل شود. پس چندین عامل وجود دارد که می تواند نرخ یک کالا را مشخص کند، حال هر کدام از این علل مخصوصا راس اصلی یعنی کارخانه که وقتی قیمتی را تعیین کند به هیج وجه نمی توان دستی در قیمت آن کالا برد. وقتی یک کارخانه از فروش بسیار بالایی برخوردار باشد به نسبت تولیدش و شرایط رقبا نرخ محصولش را بالا می برد. برای مثال اپل توانسته بازاری را ایجاد کند که با قیمت بالا فروش بسیار بالایی نیز داشته باشد.

حال باید مسیرهای تاثیر گذار بر روی قیمت پس از کارخانه را بررسی کرد. پس از خرید کالا توسط بازرگانان خارجی قیمت جدیدی تعیین می شود که آن نیز به طور مستقیم به وضعیت بازار مقصد بستگی دارد به طور مثال اگر در ایران روزانه ۱ میلیون دستگاه خریداری شود به همین میزان نیاز واردات انجام می شود حال اگر این میزان رشد کند به طبع قیمت نیز از سمت بازرگان خارجی رشد خواهد کرد که این نوع رشد قیمت هیچ رابطه ایی با رشد قیمتی ناشی از افزایش نرخ ارز، ندارد.

توضیحات بالا تا حدی روشن می کنید که چرا رابطه قیمت پیش از رشد حدود سه برابری قیمت ارز با رشد قیمت این روزهای بازار ایران رابطه مستقیمی ندارد. به طبع زمانی که تعداد خرید در بازار ایران بیشتر از حد انتظار است میزان سودی که توسط تامین کنندگان کالا چه بنگاه بزرگ و چه بنگاه کوچک تعیین می شود نیز بیشتر از حد انتظار است. در نتیجه می توان دریافت که به طور مثال اگر زمانی سود فروش یک گوشی توسط یک خرده فروش ۲۰۰ هزار تومان بود با ریزش شدید میزان خرید گوشی، به ۲۰ هزار تومان و حتی کمتر برسد به طور قطع معادله رشد سه برابری قیمت برهم می خورد.

مسئله ایی که این روز ها بازار ایران را درگیر خود کرده است افت شدید میزان خرید گوشی است که از طریق جریان های دیگر به بازار دستگاه های دیجیتالی منتقل شده است. حال اگر پس از حذف تحریم ها به طور مثال قیمت دلار به ۸۰۰ تومان برسد ممکن است در ابتدای کار شاهد کاهشی در قیمت این دستگاه ها باشیم اما نهایتا وقتی نرخ خرید از بازار یا همان تقاضا به بیشتر از حد انتظار برسد به نسبت همان رشد، رشد قیمت نیز خواهیم داشت.

اما طبق شنیده ها، گویا حتی پس از حذف کامل تحریم ها که چیزی بیشتر از سه ماه زمان نیاز دارد، قرار نیست قیمت دلار به پایین تر از قیمت ۳ هزار تومان برسد. با در نظر گرفتن این شرایط، اگر قیمت یک گوشی ۳۰۰ دلار باشد با دلار سه هزار تومانی چیزی حدود ۷۵ هزار تومان از قیمت ۹۰۰ هزار تومانی یک گوشی کسر می گردد که اگر این میزان افت قیمت باعث شوک مثبت به بازار شود چیزی حدود ۲۵ هزار تومان آن به عنوان سود بین تامین کنندگان کالا تقسیم می گردد.

مهم تر از معیار های بالا توان خرید مشتری است که این نیز به مسائل دیگری مربوط می شود که فقط منوط به بازار کالای دیجیتال نمی شود و خود نیازمند بحث عمق دیگری است. باز هم برای توضیح تاثیر قدرت خرید نیازمند بیان مثالی می شویم. برای مثال قیمت آیفون ۵S پس از رشد ناگهانی دلار به بیش از ۵ میلیون تومان رسید. اما این قیمت پایدار نبود و بعد از مدتی این قیمت ریزش کرد و به دو میلیون تومان نزدیک شد. آیا این کاهش قیمت از سوی اپل اتفاق افتاد؟ در پاسخ باید بگوییم، خیر. اپل همیشه قیمت دستگاه هایش ثابت بود، هیچگاه ایران را به طور رسمی پوشش نمی داد و در لیست بازارهای رسمی خود جای نداده است و همینطور هیچ نمایندگی رسمی در ایران ندارد که قیمت محصولاتش را براساس نیاز بازار ایران تعیین کند. میزانی که باعث رشد قیمت شد افزایش ناگهانی نرخ ارز بود اما میزانی که باعث ریزش قیمت دوباره آن محصولات شد چیزی نبود جز توان خرید مشتری. این عدم توانایی باعث شد تا تامین کنندگان کالا به عنوان مثال سودی ۲۰ درصدی خود را به ۱% کاهش دهند تا قیمت پایین بیاید و بر اثر این کاهش قیمت پاسخگوی توانایی خرید باشند.

همینطور که خواندید مهمتر از قیمت، توانایی خرید مشتری است. این توانایی ممکن است حتی با قیمت ارز فعلی هم افزایش یابد. اما حال باید منتظر ماند؛ این انتظار بیشتر از سه ماه زمان خواهد برد و بعد از آن می توانیم به صورت آهسته و پیوسته شاهد تاثیر حذف تحریم ها باشیم.